Een analyse van de partijprogramma’s voor de Provinciale Statenverkiezing op 15 maart 2023 en de huidige logistieke voorraad in Nederland

Door Raymond Frederiks, Market Intelligence analist, en Douglas van Oers en Niek Poppelaars, Co-Head Logistics & Industrial bij vastgoedadviseur Savills in Nederland. Dit is deel één van een tweeluik.

De sterke groei van de logistieke voorraad (+61%) in 10 jaar tijd blijft ook bij het grotere publiek niet onopgemerkt: de term ‘verdozing’ duikt steeds vaker op als reactie op de komst van een nieuw distributiecentrum. Uit eerder onderzoek van Savills[1] bleek dat de grootste politieke partijen in logistieke hotspots na afgelopen gemeenteraadsverkiezingen, vaak voorstander waren van meer restricties omtrent nieuwe distributiecentra.

Ruimte is, zo bepleitten deze partijen, immers allesbehalve oneindig in Nederland. Dit is slecht nieuws voor een sector die juist te maken heeft met een alsmaar groeiende ruimtevraag. Deze blijft toenemen door een breed scala aan ontwikkelingen: nearshoringstrategieën als gevolg van geopolitieke onrust, maar ook de groeiende behoefte vanuit de e-commerce sector. Met name de laatste is lastig te rijmen met weerstand tegen de komst van nieuwe distributiecentra: dit is namelijk een direct gevolg van ons eigen consumptiegedrag.

Als eerste provincie in Nederland stelt Noord-Brabant nu restricties in als het gaat om de komst van nieuwe distributiecentra: enkel binnen aangewezen bestaande logistieke corridors zijn nieuwe XXL distributiecentra mogelijk. Dat Noord-Brabant hiermee de primeur neemt is niet gek: van alle Nederlandse provincies kent Noord-Brabant de grootste logistieke voorraad (ca. 28% van het totaal). Met de aankomende provinciale statenverkiezingen op 15 maart is de vraag of andere provincies zich ook meer in de richting van verdere restricties zullen gaan bewegen.

Savills onderzocht hiervoor de partijprogramma’s van de 5 grootste politieke partijen in de Ipsos peiling per 3 maart 2023. Hieruit bleek, niet geheel verrassend, dat Noord-Brabantse partijen het meest uitgesproken vóór restricties zijn. Het aantal partijen dat pleit voor een algehele stop op nieuwe distributiecentra is beperkt: deze politieke partijen hebben óf vaak geen uitgesproken mening, of pleiten voor aangewezen locaties waar deze wel mogen worden gebouwd.

Na Noord-Brabant zijn politieke partijen in Limburg en Drenthe het meest voorstander zijn van restricties voor logistieke ontwikkelingen. Dat politieke partijen in Limburg en Noord-Brabant meer uitgesproken zijn voor restricties ten opzichte van Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht is echter verklaarbaar. Grote distributiecentra in Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht zijn in de eerste plaats meer geconcentreerd op specifieke locaties, en het potentieel aan arbeidskrachten in de Randstad is groter waardoor deze minder leunen op de komst van arbeidsmigranten. In Noord-Brabant en Limburg is dit wel noodzakelijk, en zullen nieuwe DC’s een beroep moeten doen op de komst hiervan. Dit levert lokaal de nodige weerstand op, onder andere door gebrek aan huisvesting.

Dat politieke partijen in Drenthe zich vaker uitspreken tegen ‘verdozing’ is opmerkelijk, want slechts 1,3% van de totale logistieke voorraad in Nederland is gelegen in deze provincie. De BoerBurgerBeweging (BBB) is hier bijvoorbeeld vrij uitgesproken: “De provincie moet de komst van grote distributiecentra tegenhouden, ook als hierdoor banen verloren gaan”. Ook de PvdA spreekt zich sterk uit tegen de komst van nieuwe distributiecentra: “Tegen het volbouwen van ons landschap met distributiecentra, waar ook nog eens arbeidsmigranten worden uitgebuit.”

Ondanks deze voorbeelden in Drenthe, blijken politieke partijen echter nog weinig uitgesproken over de komst van nieuwe distributiecentra. Dit in tegenstelling tot wat je zou verwachten naar aanleiding van recente berichtgeving in de media. Desondanks kan wel worden verwacht dat het besluit van de provincie Noord-Brabant navolging gaat krijgen.

Een verkenning van deze partijprogramma’s wees voornamelijk uit dat politieke partijen meer regie willen voeren op de omvang, locatie en samenhang op en tussen bedrijventerreinen. Met 18 miljoen inwoners in 2024 zal de strijd om ruimte namelijk groter worden, met meer behoefte aan ruimtegebruik maar ook zeker aan nieuwe distributiecentra. Het simpelweg verbieden van distributiecentra, tegen trends zoals de groei van e-commerce in, is daarmee eerder een ontkenning van de realiteit. Het nieuwe adagium van de politiek lijkt daarom meer regie op het wáár te worden, en het slimmer gebruiken van huidige bedrijventerreinen.

[1] https://insight.savills.nl/spotlight-logistics-2022/opening/?_ga=2.224709017.220805794.1678282889-1030173990.1591084695