Deze blog werd geschreven door Bas Sijbom, verantwoordelijk voor de verhuur van kantoorruimte in de regio Groot Amsterdam bij Savills in Amsterdam
De substantieel gestegen energieprijzen, kosten in de bouw, inflatie en het aangescherpte monetaire beleid, brengen de economische groei in Europa in gevaar. De weg naar economisch herstel van pan-Europese landen blijkt aanzienlijk te verschillen, omdat niet alle landen even goed opgewassen zijn tegen uitdagende omstandigheden in de markt. Toch blijkt de kantorenmarkt veerkrachtiger en volhardender te zijn dan in eerste instantie was verwacht. Dit zou het herstel van een eventuele recessie in Europa sterk kunnen versnellen.
1. De krappe arbeidsmarkt zal een positief effect hebben op het economische herstel
De economie zal profijt hebben van de historisch lage werkloosheidspercentages in 2023. Dit, terwijl het aantal beschikbare vacatures op zijn hoogst is. Ondanks de verwachting dat het aantal werklozen licht zal stijgen, zal dit getal nog altijd lager blijven dan vorige periodes van economische recessie. Volgens de recent uitgevoerde Europese CFO-enquête van Deloitte is het tekort aan vakmanschap één van de top drie risico’s voor bedrijven in Duitsland, Nederland en Oostenrijk. Dit laat zien dat de arbeidsmarkt voor werkenden nog steeds gunstig is en de economie misschien veerkrachtiger zal zijn dan verwacht. Het tekort aan talent zorgt voor competitie tussen bedrijven om geschikte arbeidskrachten aan te trekken en te behouden. Het aanbieden van kantoorruimtes van hoge kwaliteit is dan ook één van de manieren om dit te doen, en zorgt ervoor dat de vraag naar de verhuur van deze kantoorruimtes toeneemt.
2. Schaarste aan kantoorgebouwen die voldoen aan ESG-richtlijnen zal vraag naar huurruimtes vergroten
Door de groeiende kosten in de bouw en tekorten in bevoorrading van materialen, staan er steeds minder bouwplannen op de agenda. Dit zal een nog groter schaarste aan beschikbare prime kantoorgebouwen, die aan ESG-richtlijnen voldoen, veroorzaken.
De verwachting is dat de vraag naar prime gebouwen, die als ‘best-in-class’ worden beschouwd, hoog zal blijven. De reden hiervoor is dat gebruikers zullen blijven zoeken naar gebouwen die in lijn zijn met de ESG-strategie van hun bedrijf. Men verwacht dat de professionele dienstverleningssector één van de grootste aandrijvers zal zijn voor de vraag naar dit vastgoed in 2023. Daarnaast, verwachten we dat dit de huurpremies tussen eersteklas en secundair vastgoed verder zal doen stijgen.
3. Kopers profiteren van verminderde concurrentie
Vanuit het perspectief van investeerders verkeren private (family) offices en liquide private equity bedrijven in goede positie om het hoofd te bieden aan stijgende rentepercentages, inflatiedruk en snel veranderende macro-economische omstandigheden. Uit gegevens van Savills meest recente EME Investor Sentiment Survey, uitgevoerd in september 2022, blijkt dat een kwart van de respondenten in het vorige jaar een stijging van ‘dry powder’, van meer dan 10 procent, heeft meegemaakt. Gezien het toenemende aantal wetten omtrent energiecertificaten wordt dit gezien als een kans voor investeerders die geïnteresseerd zijn in de transformatie van ouder vastgoed, conform moderne richtlijnen. Ook wel bekend als “retrofitting”. Tegelijkertijd, zullen core/core plus investeerders op zoek gaan naar mogelijkheden om het beste vastgoed te verkrijgen voor lagere prijzen, in markten waar het aantal kopers relatief laag is.
De redenen hierboven laten zien dat er genoeg lichtpunten zijn in de kantorenmarkt en dit geeft dan ook voldoende reden voor vastgoedinvesteerders om positief te blijven in het nieuwe jaar.
